شماره‌ : .5139ت 29379 ه¨ تاریخ : 1384.02.03 سازمان حفاظت محیط زیست ـ وزارت صنایع و معادن‌ هیأت‌وزیران درجلسه مورخ 1384.1.21 بنابه پیشنهاد شماره 1024926 مورخ 1382.6.11سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد ماده (35) قانون معادن ـ مصوب 1377 ـ ضوابط زیست محیطی‌فعالیتهای معدنی را به شرح زیر تصویب نمود:

ضوابط زیست محیطی فعالیتهای معدنی

ماده 1ـ اصطلاحات مندرج در این تصویبنامه دارای معانی ذیل می‌باشند:

1ـ فعالیتهای معدنی‌: به کلیه اقداماتی که در مراحل اکتشاف‌، تجهیز، آماده‌سازی و بهره‌برداری از محدوده‌برداشت و کانه‌آرایی صورت می‌گیرد، اطلاق می‌گردد.

2ـ بازسازی و احیاء: به مجموعه‌ای از اقدامات اجرایی که سبب ترمیم آثار تخریبی محدوده معدن ازجمله احیاء پوشش گیاهی بومی منطقه می‌گردد نامیده می‌شود.

3ـ کلیه تعاریف و طبقه‌بندی مواد معدنی بکار رفته در قانون معادن (موضوع به ترتیب مواد 1 و 3 قانون‌)عینا در این ضوابط نیز معتبر می‌باشد.

4 ـ تعاریف مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست همان است که در آیین‌نامه‌اجرایی موضوع تبصره بند (3) ذیل ماده (3) قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست ـ مصوب 1353 ـ ارایه‌شده است‌.

5 ـ سد باطله‌: مخازن بزرگ مصنوعی و یا طبیعی هستند که جهت انباشت و نگهداری مواد زاید حاصل ازفعالیتهای معدنی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

6ـ تعاریف اراضی جنگلی و مراتع مشجر همان است که در قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها ومراتع کشور ـ مصوب 1346ـ و اصلاحات بعدی آن ارایه شده است‌. در صورت تغییر و تفسیر درمصادیق‌،نظر سازمان جنگلها و مراتع ملاک عمل قرار خواهد گرفت‌.

7 ـ مراکز حساس منظور در این ضوابط به مراکزی از قبیل سکونتگاههای انسانی‌، درمانی‌، آموزشی‌،نظامی‌، منابع آب شرب (سفره‌های زیرزمینی‌، رودخانه‌ها و سدها) بزرگراه و جاده ترانزیتی و جاده اصلی‌،پارک ملی‌، تالاب‌، دریاچه‌، اثر طبیعی ملی‌، زیستگاههای حیات وحش‌، مناطق و رودخانه‌های حفاظت شده‌اطلاق می‌گردد.

8ـ محدوده مصوب شهری آخرین محدوده طرح جامع یا هادی مصوب شهر و اصلاحات مصوب بعدی‌آنها می‌باشد. در مورد شهرهای فاقد طرح جامع و هادی تا زمان طرح جامع یا هادی‌، محدوده خدماتی شهرملاک خواهد بود.

ماده 2ـ صدور، تجدید و تمدید پروانه‌های اکتشاف از معادن طبقه یک و دو واقع در پارک‌های ملی و آثارطبیعی ملی‌، تالابهای موضوع کنوانسیون رامسر (فوریه 1971) و آن دسته از پناهگاههای حیات وحش ومناطق حفاظت شده مذکور در بند"الف‌" موافقتنامه فی‌مابین وزارت صنایع و معادن و سازمان حفاظت محیط‌زیست (مورخ 1354.7.21) رودخانه‌های حفاظت شده‌، معادن روباز (سطحی‌) در محدوه عرصه‌های‌جنگلی و مراتع مشجر و نیز داخل محدوده‌های مصوب شهری ممنوع می‌باشد.

ماده 3ـ صدور پروانه اکتشاف و بهره‌برداری از مواد معدنی واقع در پناهگاههای حیات وحش و مناطق‌حفاظت شده جدید (بعد از موافقتنامه مورد اشاره در ماده (2) این ضوابط‌) موکول به توافق بین سازمان‌حفاظت محیط زیست و وزارت صنایع و معادن و رعایت

مفاد قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست ـمصوب 1353 ـ انجام ارزیابی زیست محیطی و در چارچوب الگوی ارزیابی زیست محیطی و این ضوابط‌می‌باشد.

ماده 4ـ وزارت صنایع و معادن مکلف است در موارد ذیل از سازمان حفاظت محیط زیست استعلام‌نماید و سازمان مذکور حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ وصول استعلام نظر خود را اعلام نماید. عدم اعلام نظربه منزله موافقت است‌:

الف‌) صدور کلیه پروانه‌های اکتشاف

ب‌) تمدید پروانه بهره‌برداری معادن داخل مناطق چهارگانه

ج‌) صدور پروانه بهره‌برداری برای معادنی که نیاز به اکتشاف ندارند.

تبصره 1ـ صدور پروانه اکتشاف برای مواد معدنی طبقه سه و چهار منوط به اخذ مجوز موردی از سازمان‌حفاظت محیط زیست می‌باشد و سازمان مذکور ظرف یک ماه از تاریخ وصول استعلام نظر خود را اعلام‌می‌نماید، عدم اعلام نظر به منزله موافقت است‌.

تبصره 2ـ دفاتر فنی استانداری‌ها مکلفند قبل از صدور پروانه بهره‌برداری از معادن شن و ماسه‌رودخانه‌ای و خاک رس‌، موضوع رابه صورت کتبی از سازمان حفاظت محیط زیست استعلام نمایند.متقاضیان مربوط ضمن تکمیل پرسشنامه زیست محیطی همراه با مدارک مربوط به نقشه زمین‌شناسی بستررودخانه و کناره‌های آن‌، راه‌های ارتباطی به معدن‌، پروفیل عرضی رودخانه و مشخص نمودن عمق معدن راجهت بررسی به سازمان حفاظت محیط زیست ارایه نمایند. سازمان مکلف است ظرف مدت حداکثر یک ماه‌نظر خود را به دفاتر فنی استانداری‌ها اعلام نماید. عدم اعلام نظر به منزله موافقت است‌. بهره‌برداری از معادن‌شن‌، ماسه و خاک رس در محدوده بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار و مسیلها و حریم قانونی سواحل دریاها ودریاچه‌ها پس از دریافت موافقت وزارت نیرو (سازمانهای تابعه‌) می‌باشد.

ماده 5 ـ صدور پروانه بهره‌برداری و انجام فعالیت معدنی (کان‌کنی‌، کان‌آرایی و فرآوری‌) معادن ذیلمنوط به تهیه و اریه گزارش ارزیابی زیست محیطی براساس الگوی تعیین شده و تأیید گزارش یادشده توسط‌سازمان حفاظت محیط زیست با رعایت این ضوابط می‌باشد.

ردیف‌ معادن فلزی‌ حداقل ظرفیت استخراجی (تن‌درسال‌)

1 سنگ مس‌ یک میلیون‌

2 سنگ آهن‌ ششصدهزار

3 سنگ طلا با هر ظرفیتی‌

4 سرب و روی‌ یکصد هزار

5 سایر فلزات‌ یکصد هزار

ردیف‌ معادن غیرفلزی‌ حداقل ظرفیت استخراجی (تن‌درسال‌)

1 زغال سنگ‌ هشتادهزار

2 نمک آبی‌ سطح بیش از چهارصد هکتار

ماده 6 ـ دارنده پروانه بهره‌برداری مکلف و متعهد به بازسازی و ترمیم محدوده اکتشاف یا بهره‌بردای درپایان عمر پروانه مربوط می‌باشند. چنانچه محدوده عملیات معدنی در منابع ملی و طبیعی واقع شده باشدسازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور موظف است اعتبار لازم را از محل درآمد حاصل از اجرای ماده (25)قانون معادن جهت بازسازی محیط در اختیار سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور قرار دهد. تبصره ـدر مورد طرحهای اکتشافی معادن بزرگ طبق توافق وزارت صنایع و معادن و سازمان حفاظت محیط زیست‌عمل خواهد شد.

ماده 7ـ بهره‌بردار موظف به رعایت این ضوابط و کلیه ضوابط و استانداردهای زیست محیطی کشورمی‌باشد.

ماده 8ـ در بهره‌برداری از معادن و تهیه گزارش ارزیابی زیست محیطی رعایت موارد مندرج در پیوست‌شماره (1) الزامی است‌.

ماده 9ـ سازمان حفاظت محیط زیست هر دو سال یکبار فهرست کلیه مناطق ویژه زیستی مورد اشاره دراین ضوابط را به وزارت صنایع و معادن ابلاغ خواهد نمود.

محمدرضا عارف - معاون اول رییس‌جمهور

پیوست شماره (1): مواردی که لازم است در بهره‌برداری از معادن و نیز تهیه گزارش ارزیابی زیست‌محیطی رعایت شود.

1ـ رعایت حداقل فواصل فعالیت استخراج و بهره‌برداری از مواد معدنی‌، نسبت به مراکز حساس به جزجاده‌ها بدون استفاده از ناریه 500 متر و با استفاده از ناریه مطابق طرح آتشبازی (در هر صورت این فاصله‌نباید از 800 متر کمتر باشد)

2ـ میله‌گذاری محدوده‌های بهره‌برداری از معادن توسط وزارت صنایع و معادن

3ـ ایجاد کریدور مناسب جهت گدار و مهاجرت حیات‌وحش (مطابق با اطلاعات فنی ارایه شده توسطسازمان حفاظت محیط زیست‌) در مناطق حفاظت شده و پناهگاههای حیات وحش (در صورت لزوم‌).

4ـ جمع‌آوری و خارج نمودن کلیه تأسیسات و تجهیزات معدنی ایجاد شده (به استثنای جاده‌های‌دسترسی‌، تأسیسات استحصال آب و آبرسانی در صورت نیاز منطقه برای استفاده مناسب از آن‌) در پایان‌عمر معدن و یا یکسال پس از پایان آخرین بهربرداری‌.

5ـ رعایت حداکثر سطح و سینه کار مجاز بهره‌برداری و تعداد مجاز سینه کار در هر دوره بهره‌برداری‌. این‌موارد در طرح بهره‌برداری مشخص و ملحوظ می‌گردد. (باطله برداری و بهره‌برداری بجز آنچه که در طرح‌مصوب ارایه شده از سینه کار جدید منوط با اتمام ذخیره معدنی سینه کارهای قبلی می‌باشد. چنانچه استخراج‌از سینه کارهای قبلی با تشخیص وزارت صنایع و معادن به لحاظ امکان فنی و یا اقتصادی به صرفه نباشد،بهره‌بردار مجاز است‌، نسبت به بهره‌برداری از سینه کار نوبت بعدی اقدام نماید.)

6ـ عدم تغییر مسیر رودخانه و آبراهه‌های طبیعی‌، مگر در موارد ضروری با کسب نظر دستگاههای ذیربط7ـ تعیین محل انباشت و نگهداری باطله‌های معدنی با رعایت جنبه‌های حفظ اراضی مرغوب کشاورزی ومرتعی‌، پیشگیری از فرسایش و تولید زهاب‌های آلوده

8ـ استفاده از جاده‌های موجود روستایی و یا شهری (بجز جاده‌هایی که از داخل بافتهای روستایی عبورمی‌کند) در صورت نیاز به احداث جاده‌های اختصاصی‌، رعایت انتخاب کوتاهترین مسیر ممکن و با کمترین‌تخریب چشم‌اندازها، اراضی جنگلی‌، مراتع مشجر و اراضی مرغوب کشاورزی الزامی می‌باشد.

9ـ هدایت جریان آبهای سطحی بالادست محدوده معدن به خارج از آن 10ـ انجام عملیات زهکشی در پیرامون و داخل محدوده برداشت معادن کانی فلزی (به منظور پیشگیری‌و کاهش تولید زهاب‌های ناشی از تماس آبهای زیرزمینی و یا سطحی با مواد معدنی‌، کنترل هرز آبهای سطحی‌و جلوگیری از آلودگی آبهای زیرزمینی‌)

11ـ احداث حوضچه و یا تأسیسات رسوب‌گیری حسب شرایط در محل‌های مناسب

12ـ حصارکشی و علامت‌گذاری پیرامون سدهای باطله

13ـ احداث سپتیک تانک برای معادن دارای 20 تا 100 نفر نیروی انسانی و احداث سیستمهای مناسب‌تصفیه فاضلاب برای بالای 100 نفر در حد تأمین استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست

14ـ اتخاذ تدابیر لازم در جهت حفظ چشم‌اندازهای طبیعی و هماهنگی عملیات معدنی با آن‌، نظیراحداث ابنیه مورد نیاز در مکانهای دور از چشم‌اندازهای عمومی و حتی‌الامکان با استفاده از مصالح طبیعی‌15ـ رعایت حداکثر عمق مجاز بهره‌برداری از معادن روباز با رعایت اصول پایداری شیبها حداکثر عمق‌مجاز در گزارش ارزیابی زیست محیطی و یا طرح بهره‌بردای مشخص و ملحوظ می‌گردد.

16ـ اتخاذ تدابیر لازم و مستمر جهت جلوگی از انتشار گرد و غبار ناشی از استخراج و تردد وسایط نقلیه‌و حمل و نقل مواد معدنی و عملیات خردایش 17ـ تخصیص و احداث فضای سبز مشجر به میزان حداقل 10 درصد سطح بهره‌برداری معادن باگونه‌های بومی

18ـ استفاده از روش سیم الماسه یا روش چال موازی یا سیم بکسل در بهره‌برداری از معادن سنگ‌تزئینی (در این گونه از معادن عملیات انفجار صرفا در حد باطله برداری و آماده‌سازی سینه کار و موارداستثناء مطابق با طرح آتشبازی مجاز می‌باشد.)

19ـ رعایت حداقل 500 متر فاصله از حوضچه‌های بهره‌برداری نمک دریایی تا چشمه‌ها و قنوات ومحدوده آبهای زیرزمینی قابل استحصال

20ـ ارایه طرح اجمالی مرمت‌، احیاء و بازسازی محدوده معدن طرح مذکور در گزارش ارزیابی زیست‌محیطی و یا طرح بهره‌برداری مشخص و ملحوظ می‌گردد.

محمدرضا عارف - معاون اول رییس‌جمهور